دیدار آقای ظهوری با اساتید دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه دولتی ایروان
.
روز جمعه سی‌ام خرداد در سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، جلسه‌ای با حضور آقای عباس ظهوری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، محمدرضا حیدری، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، جمعی از کارشناسان سفارت، دکتر روبن ملکونیان، ترک‌شناس و رئیس دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه ایروان، دکتر وسکانیان، رئیس دپارتمان ایران‌شناسی و همچنین تعدادی از اساتید و دانشجویان دکتری این مرکز برگزار شد.
در ابتدای این جلسه سفیر جمهوری اسلامی ایران ضمن تشکر از تشریف‌فرمایی مهمانان، سخنان خود را با عنوان «بررسی روابط فرهنگی ایران و ارمنستان و چگونگی ارتقاء روابط فرهنگی دوجانبه» آغاز نمود و سپس در ادامه عنوان کرد که این موضوع بایستی به طور علمی، مستند و موشکافانه از سوی ایران‌شناسان و شرق‌شناسان ایرانی و ارمنی برجسته مورد ارزیابی قرار گیرد تا کم و کیف روابط، موفقیت یا عدم موفقیت آن تبیین شود.
ایشان در بخشی دیگر از سخنان خود، ضمن تشکر از فعالیت‌های فرهنگی دو کشور از آغاز روابط با جمهوری ارمنستان تاکنون و همچنین وجود ظرفیتهای بسیار فراوان فرهنگی اظهار کرد: «بایستی متدولوژی و نقشه راه مدونی را برای رسیدن به مقصود مورد نظر خود داشته باشیم و همیشه یک مرحله فراتر از انتظاراتمان برای پیشرفت و نزدیکی فرهنگی دو ملت را در نظر بگیریم و این سؤالات را مطرح نماییم که آیا وضعیت کنونی روابط و مراودات فرهنگی رضایت‌بخش بوده یا خیر؟ آیا امکان رسیدن به مراحل بالاتر نبوده است؟ اگر جواب مثبت است پس چرا به نتیجه دلخواه نرسیده‌ایم؟ اولویت‌های فرهنگی دو کشور چه موضوعاتی هستند؟ آیا شهروندان ارمنی و ایرانی از عقبه فرهنگی و تاریخی دو کشور اطلاع کافی دارند؟ آیا دانشگاه‌ها، مراکز علمی، آموزشی از ظرفیتهای فعالیت‌های مختلف فرهنگی به خوبی اطلاع دارند؟ نقش محافل علمی و دانشگاهی در این میان چیست؟ آیا دانشگاهیان کارهای جدید و قابل توجهی را به طور مشترک انجام می‌دهند یا خیر؟» آقای ظهوری سپس در پاسخ گفت: «بدون شک اگر انسجام و ارتباط دقیق و منسجمی در تعاملات فرهنگی می‌بود با اظهارات یک مقام در ایران یا در ارمنستان راجع به یک موضوع، نگرانی برای مردم دو کشور ایجاد نمی‌شد! زیرا اشتراکات تاریخی و فرهنگی ما چنان در هم تنیده و عمیق هستند که جای هیچ نگرانی را باقی نمی‌گذارد. از طرفی دیگر اگر اطلاعات علمی و مناسب فرهنگی توسط محافل دانشگاهی و صاحب‌نظران دو کشور ارائه شود حتی می‌تواند تأثیر مثبتی بر نظرات مقامات نیز بر جای گذارد. بنابراین بایستی اشکالی در روابط فرهنگی و تاریخی وجود داشته باشد که باعث می‌شود گاهی موضوعات ساده و سطحی بر روی افکار عمومی و روابط فرهنگی دو کشور تأثیر بگذارد و یا باعث نگرانی شود اما انجام همایش‌های مختلف در عرصه‌های فرهنگی از سوی دانشگاههای دو کشور و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های دوجانبه، و در شرایط کرونایی با ویدئوکنفرانس‌ها، می‌تواند از آسیب برخی از اظهار نظرات سیاسی بکاهد. برای مثال در ایران کلیساهای مختلفی که متعلق به ارمنیان است به نحوه شایسته‌ای حفظ و نگهداری می‌شود که می‌تواند در ارمنستان به نمایش در آید و یا نمایشگاهی از تلاش‌های جمهوری ارمنستان در راستای حفظ و نگهداری آثار ایرانی ـ اسلامی را در کشورمان برگزار نمود که این امر نشان‌دهنده اهتمام دو کشور در احترام به مقدسات و آثار فرهنگی دو کشور است.
سفیر ایران در ارمنستان همچنین در چارچوب این نشست فرهنگی به نقش ایران در مناسبات سیاسی ارمنستان و آذربایجان اشاره و اظهار نمود: «سیاست اصولی ایران روابط خوب و گرم با همسایگان است و همواره کشورمان سعی نموده به طور پخته‌تر و حرفه‌ای‌تر رفتار سیاسی خود را ابراز نماید تا حساسیت‌های بی‌مورد ایجاد نگردد. برای مثال ایران با دو همسایه شمالی خود یعنی ارمنستان و آذربایجان، با وجود اختلاف بر سر قره‌باغ، روابط متوازن و یکسانی داشته و به نفع منافع دو کشور گام بر می‌دارد و هیچگاه تصمیم شتاب‌زده‌ای نگرفته است که بایستی دانشگاهیان با برگزاری نشست‌های تخصصی آن را، برای افرادی که از تاریخ روابط عمیق و دوستی دو کشور اطلاع کافی ندارند و گاهی به صورت نسنجیده اظهارنظرهایی را ابراز می‌نمایند و تمایل دارند روابط خوب ایران را با همسایگان متشنج نشان دهند، به خوبی تبیین و تشریح نمایند تا در فضای ژورنالیستی و غوغاهای سیاسی غرق نشوند و علاوه بر این، حساسیت‌ها و نگرانی‌های دو طرف را نیز دربارۀ مسائل مختلف و پیشرفت‌های کنونی و فناورانه دو کشور و ظرفیتهای که وجود دارد را مورد توجه قرار دهند».
آقای روبن ملکونیان نیز در ابتدا، ضمن خوشامدگویی و عرض خیرمقدم به جناب آقای ظهوری و تشکر از دعوت و آرزوی موفقیت برای ایشان در طول مأموریتش، به اهمیت دانشکده شرق‌شناسی در مجامع علمی ارمنستان و در نزد مردم این کشور پرداخت و سپس گزارشی از تاریخچه تأسیس این دانشکده و دپارتمان‌های مختلف آن ارائه نمود. وی همچنین طور خاص به اهمیت ایران‌شناسی و قابلیت‌های آن در روابط ایران و ارمنستان پرداخت و اظهار کرد: «دانشکده شرق‌شناسی متخصصانی را آموزش و تربیت می‌نماید که با تاریخ، زبان و فرهنگ کشورها آشنا شده و سپس معرف آن کشورها بوده و به عنوان پلی میان ارمنستان و کشور حوزه مطالعاتی خود عمل می‌نمایند که نمونه بارز آن دکتر وارتان وسکانیان است «. استاد ترک‌شناس ارمنی نیز در پایان سخنان خود پیشنهاد کرد: «برای تقویت مناسبات بیشتر فرهنگی پیشنهاد می‌کنم، به طور مشترک، تالار فردوسی دانشکده شرق‌شناسی که بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین تالار نیز است را تبدیل به مرکز فرهنگی فعال بنماییم و آن را تجهیز نموده تا دانشجویان به نحوه مطلوبی از این کانون بهره‌مند گردند».
دکتر وسکانیان نیز به نوبه خود، ضمن تشکر از صحبت‌های جناب سفیر و آسیب‌شناسی روابط فرهنگی دو کشور بیان نمود: «علی‌رغم اینکه روابط فرهنگی ما هزاران سال قدمت دارد اما روابط فرهنگی و روزمرۀ ما با کاستی‌ها و نقایصی مواجه است کسانی که در عرصه روابط فرهنگی دو کشور فعالیت میکنند برنامه‌ریزی و چشم‌انداز طولانی‌مدت ندارند و شاید بتوان گفت برنامه‌ریزی‌ها در ارمنستان کوتاه‌مدت‌تر از ایران است. وی در ادامه سخنان خود افزود: «مسأله دیگر اینکه اوضاع سیاسی بر اوضاع فرهنگی تأثیرگذار است و تغییرات سیاسی حتماً تغییرات فرهنگی را به دنبال می‌آورد و یک پدیده ضدفرهنگی می‌تواند با تبلیغات، پدیده‌ای فرهنگی نشان داده شود و تعدادی از مردم نیز آن را بپذیرند». رئیس کرسی ایران‌شناسی ارمنستان همچنین تحکیم روابط بین دانشگاهی ارمنستان و ایران را مقوله‌ای بسیار مهم در عرصه فرهنگی دانست و اظهار کرد که در این راستا مذاکراتی صورت گرفته و قراردادهایی به امضا رسیده است اما متأسفانه به طور نهادینه همکاری دانشگاهی وجود ندارد و همکاری فقط در سطح اساتید، در زمینه‌های مختلف و جود، دارد و جای کار بسیاری وجود دارد. دکتر وسکانیان همچنین فعال کردن روابط میان دانشگاههای ایران، به ویژه تهران و تبریز، را بسیار مهم شمرده و تأکید کرد: «مسأله مهم دیگر زمینه تحقیقاتی است که متأسفانه شاید بتوان گفت حتی مقاله‌ای به طور مشترک میان محققان ایرانی و ارمنستانی انجام نگرفته است اگر این امر تحقق یابد حتماً به انجام پروژه‌های بیشتری خواهد انجامید که به نوبه خود می‌تواند پایه محکمی‌برای روابط فرهنگی باشد. اما با توجه به محدودیت‌های دانشگاههای ارمنستان در مقایسه با دانشگاههای ایران هر پژوهشگر ارمنی باید تلاش بیشتری انجام بدهد که البته به اشکال مختلف می‌توان تا حدودی این مشکل را حل نمود. یکی از این گزینه‌ها دادن فاندها و فرصت‌های مطالعاتی به دانشجویان و محققان ارمنی است».
آقای حیدری، رایزن فرهنگی ایران نیز، در اشاره به اهمیت و قابلیت‌های کرسی ایران‌شناسی ارمنستان گفت: «مزیت مهم این کرسی در قیاس با بسیاری از مراکز ایران‌شناسی دیگر این است که علاوه بر منابع خارجی به زبان فارسی نیز مسلط هستند و به طور مستقیم از منابع زبان فارسی استفاده می‌نمایند و ارتباط نزدیکی با ایران و مسائل مختلف آن دارند. وی همچنین به مشکلات مالیی، که در اثر تحریم‌های ظالمانه آمریکا در بخش فرهنگی به وجود آمد، اشاره و گزارشی از برنامه‌های فرهنگی را ارائه نمود. علاوه بر این، وی تغییراتی را که در سطح رؤسای دو دانشگاه تبریز و ایروان به وجود آمد را باعث عدم اجرای قراردادهای همکاری میان این دو دانشگاه عنوان کرد و تلاش‌ها را برای ارتباط دانشگاه ایروان با دانشگاه تهران و مطالعات اوراسیای مرکزی را ناکام دانست».
در پایان این نشست نیز اساتید، پیشنهاد ترجمۀ آثار تألیفی ایران‌شناسان ارمنی به فارسی و همچنین ترجمه کتابهای فارسی، راجع به قفقاز و ارمنستان به زبان ارمنی را ارائه و بر فرصت بیشتر مطالعاتی و کار مشترک با پژوهش‌گران در ایران تأکید نمودند.
تهیه و تنظیم: تورج خسروی